Introductie
Op woensdag 5 november organiseerde Duurzaam Slotervaart een goed bezochte kennissessie over de elektrische wijk. De centrale vragen van de avond: wat is er momenteel al mogelijk op het gebied van elektrificatie en hoe ziet de energievoorziening in de woonwijk van de toekomst eruit?
Om deze vragen te beantwoorden, waren drie toonaangevende sprekers uitgenodigd:
- Pauline Westendorp van Oranje Energie, een Amsterdams netwerk voor schone energie
- Émilie Bevers, coördinator duurzaamheid van stadsdeel Amsterdam Nieuw-West
- Tom Heringa van Quatt, een snel groeiend bedrijf uit Amsterdam West dat warmtepompen en thuisaccu’s produceert en installeert
De avond stond in het teken van de energietransitie: van warmtepompen en warmtenetten tot elektrische auto’s, laadapparatuur, zonnepanelen, thuisbatterijen, smart grids en elektrisch koken.
De elektrische wijk van de toekomst
Pauline Westendorp opende de avond met een presentatie over de elektrische wijk, nu en in de toekomst. De belangrijkste boodschap: de wijk van de toekomst is elektrisch. Dit betekent een verschuiving naar volledig elektrische systemen voor verwarming, mobiliteit, opwek en opslag.
De huidige situatie
We zitten midden in de transitie:
- Einde van de salderingsregeling betekent het einde aan het oude systeem waarbij zonnepanelen “gratis opslag” via het net boden
- Gemiddeld 2 uur per dag is er overvloed aan elektriciteit door zon en wind
- Maar er zijn ook periodes zonder zon en wind (zoals 23 oktober tot 10 november 2024), waarbij de prijs hoog is en fossiele energie nodig blijft
- Batterijopslag neemt wereldwijd toe: Californië ging in 5 jaar van nul naar 15.000 MW aan batterijvermogen, wat 60 miljoen kWh kan leveren
Kansen voor Duurzaam Slotervaart nu
Er zijn nu al concrete mogelijkheden voor bewoners:
Windenergie uit de haven
Er komen windmolens in het westelijk havengebied waar de wijk straks mogelijk gebruik van kan maken.
‘Verlengde Private Aansluiting’ voor laadpalen
Met een platte kabel of kabelgoot kun je je eigen laadpaal aansluiten, waardoor je tegen je eigen tarief kunt laden in plaats van de dure publieke laadpalen. De gemeente doet (momenteel) geen handhaving hierop.
Betaalbare thuisbatterijen
Een batterij van 2 kWh kost bijvoorbeeld €1.400 bij Zinvolt.nl. Geschikt als noodvoorziening of om het elektriciteitsnet te ontlasten.
Zonnepanelen aan je balkon
Met 2 nieuwe of 3 tweedehands panelen van de gemeente kun je 600 kWh per jaar opwekken. Meer informatie via https://greentecsense.nl/balkon/ maar deze zijn vergunningsplichtig
Autobatterijen slim inzetten
Meedoen aan het project van Urgenda waarbij autobatterijen het net helpen balanceren (contact via Pauline).
De toekomst van energie in de wijk
Op de langere termijn ziet Pauline de volgende ontwikkelingen:
Coöperatieve wind
Windenergie uit haven en zee, waarbij bewoners via coöperaties mede-eigenaar kunnen worden.
Slimme batterijsystemen
Combinaties van zonnepanelen, batterijen (zoals Zinvolt), thuisgebruik en het elektriciteitsnet die elkaar aanvullen. Voor 250 woningen zou je bijvoorbeeld een container-batterij van 6.000 kWh op een parkeerplaats kunnen plaatsen.
Langetermijn opslag
Voor opslag van het huidige Nederlandse elektriciteitsgebruik voor 3 ‘wind- en zonloze’ weken zijn er meerdere opties:
- Opslag in de grond als waterstof, stikstof, methaan-uit-waterstof of water
- Batterijvermogen van 1,5 miljard kW voor 6 miljard kWh
Zelfvoorzienende wijken
Nieuwbouwwijken krijgen één gezamenlijke aansluiting en moeten zelf balanceren met opslag (zoals bij Schoonschip). Ook kunnen wijken hun herinrichting meefinancieren met investeringen in energie (zoals bij Ketelhuis WG).
Iedereen doet mee
In de toekomst bepalen organisaties en bewoners zelf hoeveel energie ze willen opwekken, opslaan en delen. Iedereen kan meedoen aan de energietransitie.
Ambities gemeente Amsterdam
Émilie Bevers gaf inzicht in de plannen en ambities van de gemeente Amsterdam voor de energietransitie.
Kernambities
De gemeente Amsterdam werkt aan:
- Aardgasvrije stad: minder fossiele brandstoffen gebruiken
- Meer zon op dak: alle geschikte daken benutten voor zonne-energie
- Coöperatieve energie: inzetten op lokale energiecoöperaties
- Gelijke kansen: ongelijk investeren zodat iedereen profiteert
- Technische opleidingen: inzetten op vakmensen om de stad klimaatneutraal te krijgen
- CO2-reductie: bevorderen van zon- en windenergie en elektrisch vervoer
- Isolatie: energieverspilling tegengaan door voorlichting over isolatie
- Samenwerken: samen met duurzame initiatieven de groene stad vormgeven
Doelstellingen zonne-energie
Voor zonne-energie heeft Amsterdam concrete doelen:
- 2040: alle geschikte daken voor zonne-energie volledig benutten (opwekvermogen 1.100 MW)
- 2030: helft van de daken voorzien (550 MW)
- 2024: al ruim 300 MW gerealiseerd (doelstelling was 250 MW)
- Duurzaam: inzetten op hergebruik, levensduurverlenging en lokaal geproduceerde panelen
Lopende projecten
Opwek
- Zonnering A10: gebruikmaken van Rijks- en gemeentegronden rondom de A10 voor duurzame opwek
- Windmolens: bijvoorbeeld in het westelijk havengebied
- APEC: duurzame samenwerking met de Amsterdamse Producerende Energie Coöperaties
- Warmtenet: onderzoek naar publiek warmtenetwerk met geothermie of restwarmte van datacenters
Bestaande stad
- Uitbreiden warmtenet in nieuwbouw
- Woningen van het gas met warmtepompen
- Uitbreiding warmtenetten in oude bouw
- Hergebruik zonnepanelen: project waarbij bewoners in energiearmoede geholpen worden met tweedehands zonnepanelen
Thuisbatterijen: de toekomst is elektrisch
Tom Heringa van Quatt sloot de avond af met een presentatie over thuisbatterijen en het complete ecosysteem van Quatt.
Quatt in het kort
Quatt is in 2021 gestart en heeft inmiddels meer dan 17.000 klanten geholpen met het verduurzamen van hun huis. De missie: de energietransitie versnellen met duurzame energie voor ieder huishouden. Quatt maakt in iedere categorie het beste product (warmtepompen, batterijen, sensoren) en brengt deze samen in één compleet ecosysteem.
Waarom een thuisbatterij?
Er zijn drie hoofdredenen waarom mensen voor een thuisbatterij kiezen:
1. Zelfoptimalisatie van zonnepanelen
- Optimaal gebruik maken van zelf geproduceerde energie
- Extra voordelig na afschaffing van de salderingsregeling
- Voorbereid zijn op toenemend aantal stroomuitvallen
2. Koop goedkope stroom, verkoop dure stroom
- Bij lage stroomprijzen laadt de batterij, zodat je energie op een later moment kunt gebruiken
- Bij hoge stroomprijzen levert de batterij terug aan het net, zodat je je verdiensten optimaliseert
3. Verdien aan balanceren van het stroomnet
- Draag bij aan het stabiliseren en vergroenen van het stroomnet
- Verdien geld: elke keer als jouw batterij bijspringt ontvang je daar een vergoeding voor
Quatt EnergyOS
De drie functies worden gecombineerd in het Quatt EnergyOS-systeem. Dit intelligente systeem zorgt ervoor dat:
- Zonnepanelen optimaal worden benut
- De batterij automatisch laadt bij lage prijzen en ontlaadt bij hoge prijzen
- De batterij meehelpt het elektriciteitsnet te balanceren, waarvoor je betaald krijgt
Het systeem werkt volledig geautomatiseerd en is via een app te bedienen en te monitoren.
Vragen uit de wijk
Tijdens de uitnodiging voor deze avond werden verschillende vragen opgehaald bij bewoners. Hoewel niet alle individuele vragen uitgebreid aan bod kwamen in de presentaties, gaven de sprekers wel antwoorden op de belangrijkste thema’s:
Zelf energie opwekken en opslaan
- Zonnepanelen aan je balkon zijn mogelijk (2-3 panelen voor 600 kWh/jaar)
- Thuisaccu’s worden steeds betaalbaarder (vanaf €1.400)
- Een buurtaccu is mogelijk (bijvoorbeeld container-batterij voor 250 woningen)
- Elektrische auto’s kunnen als batterij dienen via multi-directionele laadpalen
- Verlengde Private Aansluiting voorkomt struikelgevaar van laadsnoeren
Warmte en de wijk
- Een warmtenet kan elektrisch gevoed worden of restwarmte benutten
- Gemeente onderzoekt warmtenet met geothermie of restwarmte van datacenters
- Energie kan worden opgeslagen als warm water
De toekomst van stroom
- Windmolens in de Amsterdamse haven komen eraan, mogelijk via coöperaties toegankelijk
- Kleine windmolens op daken zijn technisch mogelijk maar complex
- Voor oudere bewoners: ook zonder grote investeringen kun je stappen zetten (balkonpanelen, kleine batterij)
- Focus op het mooier maken van de wijk door goed ontwerp van laadinfrastructuur en kabels
Tot slot
De kennissessie “De elektrische wijk: nu en straks” maakte duidelijk dat de energietransitie al volop gaande is. Er zijn nu al concrete mogelijkheden voor bewoners om zelf aan de slag te gaan, en de toekomst biedt nog veel meer kansen voor collectieve oplossingen.
Belangrijkste boodschappen van de avond:
- De toekomst is elektrisch en iedereen kan meedoen
- Er zijn nu al betaalbare oplossingen beschikbaar (balkonpanelen, kleine batterijen, slimme laadpalen)
- De gemeente Amsterdam investeert in wind, zon, warmtenetten en ondersteuning van bewoners
- Thuisbatterijen worden steeds interessanter door de afschaffing van saldering en mogelijkheden om geld te verdienen
- Collectieve oplossingen (buurtbatterijen, coöperatieve wind) komen eraan
